🌏 У нашай культуры універсальная міфалагема “Вось свету” звычайна увасабляецца ў вобразе “Сусветнага дрэва”, якое яднае розныя часткі светабудовы. Найчасцей такім дрэвам у нас з’яўляецца дуб. Гэта сімвалічны цэнтр свету, які ў беларускіх замовах і валачобных песнях часта апісваецца як дрэва на выспе, на гары, ці як дрэва пасярод двара на гары!

🪐 Дадзены вобраз мае касмаганічны сэнс: дуб, як увасабленне усяго народжанага свету, паходзіць з жалуда, які прынесла птушка. Матыў прарослага жалуда, разбітага каменя ці арэха распавядае нам пра старажытны міф пра стварэнне свету з першаснага камяка, пузыра. Звычай біць чырвоныя велікодныя яйкі паходзіць менавіта з гэтых уяўленняў і азначае сімвалічнае паўтарэнне першадзеяння напачатку свету, калі вызваляецца жыццёвая стваральная сіла, падобна як з яйка нараджаецца жыццё. Яго акруглая форма яшчэ суадносіцца з нябеснай сферай, ці міфічнай нябеснай гарой.

“Адчыні вакно, паглядзі на двор.
На тваім двары дзіва дзеецца.
Пасярод двара залатая гара,
А на той гары да на залатой
Стаіць дуб, на тым дубе сядзіць арол”

Наверсе дуба сядзіць арол. 🦅 У загадках пад птушкай на дубе разумеецца сонца. Невыпадкова ў валачобных песнях арол нярэдка апісваецца залатым. Арол, як “божая пташка”, сімвалізуе нябесны боскі свет. Каля падножжа дуба ці ў яго каранях ляжыць змяя, што суадносіцца з падзем’ем, светам продкаў.

🌤У фальклоры згадваецца Вырай нябесны (птушыны) і Вырай падземны (змяіны). У гэтай сімвалічнай пары мы бачым яшчэ адзін міф – пра супрацьстаянне нябеснага бога (арол) і яго хтанічнага суперніка (вуж), якое таксама мае касмаганічны характар. Яны разам ствараюць свет, яго ўпарадкоўваюць, а таксама даюць плоднасць і ўрадлівасць зямлі, забяспечваюць сусветны лад і жыццё ўсяго.