“Ладдзя Сонца” (ці “Сонечная ладдзя”) – гэта сучасная назва міфалагічнага вобраза, які прасочваецца ў традыцыі індаеўрапейскіх народаў як мінімум некалькі тысяч гадоў, пачынаючы з Бронзавага веку. Выявы з адлюстраваннем ладдзі сустракаюцца ў выглядзе малюнкаў на камянях і скалах, кераміцы, розных рэчах.
⛅️ Выява “Ладдзя Сонца” – ладдзя з салярным знакам, Сонцам (крыж у коле, кола з кропкай, кола са спіцамі) – адлюстроўвае ўяўленні нашых продкаў пра рух свяціла па небасхілу. Матыў “ладдзі”, “карабля” аб’ядноўвае малюнкі з розных земляў, часоў і мастацкіх стыляў.
Чаму ладдзя?
“Ладдзя Сонца” – гэта ўвасабленне міфалагічных уяўленняў пра рух Сонца, змену дня і ночы: свяціла падымаецца на неба з мора і ўвечары сядае ў мора 🌊
Адначасова гэта і ладдзя блізнечных бостваў, якія прыходзяць на зямлю пад час Купалля, летняга сонцастаяння.
Існуюць рэканструкцыі старадаўніх індаеўрапейскіх міфаў, згодна з якімі, Багі-блізняты (Дыяскуры ў антычнай традыцыі) ратуюць на сваім караблі дзяўчыну (Сонца) ад сілаў ночы, і выносяць яе – на зямлі гэта ўвасабляецца ў світанку.
🔭 Багі-блізняты звязаныя з ранішняй і вечаровай зоркамі, ранішнім і вечаровым світанкамі, увасаблялі чаргаванне дня і ночы. Цікава, што ў Старажытнай Грэцыі Дыяскураў лічылі апекунамі маракоў і іх адмыслова ўшаноўвалі ў час летняга сонцастаяння – Купалля.
Натуральна, што і тутэйшай, беларускай купальскай традыцыі таксама ўласціва ўшанаванне блізнечных бостваў, якія спрыяюць урадлівасці і дабрабыту, а таксама выступаюць у якасці першапродкаў і культурных герояў, якія запачаткавалі грамадскую і рэлігійную арганізацыю.
Яскравае ўвасабленне Блізнечнага міфа – тутэйшая купальская балада пра ўдаву і сыноў-карабельнікаў 🌿
Фотаздымак прасніцы: Сяргей Лескець.
Цікавыя факты:
✨ выява ладдзі для нашага прынта ўзята з аўтэнтычнай прасніцы з в. Рынк’яны Пастаўскага раёна;
✨ арнаментальнае аздабленне ладдзі дакладна адпавядае геаметрычнаму арнаменту на посудзе насельніцтва Сярэднедняпроўскай археалагічнай культуры часоў Бронзавага веку (нагадваем – гэта некалькі тысяч гадоў!)
✨ салярны знак у выглядзе кола з пялёсткамі – самы распаўсюджаны элемент аздаблення драўляных прасніц у Беларусі
✨ нос і карма ладдзі выяўляюць падабенства з сярэднявечнымі абярэгамі ў выглядзе грабеньчыка з парнымі галовамі каня, змяі ці вадаплаўнай птушкі, якія звязаны з Блізнечным культам і скіраваны на ахову і забеспячэнне дабрабыту.
